W tym roku obchodzimy setną rocznicę wybuchu III Powstania Śląskiego. Z okazji tej rocznicy chcemy przypomnieć naszym członkom i sympatykom, że w zbiorach Instytutu przechowywana jest, od prawie osiemdziesięciu lat, ewidencja osobowa Powstańców Śląskich.
Jest to kolekcja nr 8, która zawiera 12 metrów bieżących akt (839 jednostek archiwalnych). Dokumenty są odpowiednio opracowywane i zabezpieczane w archiwum Instytutu. Akta osobowe Powstańców Śląskich przed wojną przechowywane były w Warszawie, uratowano je podczas Kampanii Wrześniowej i przez Portugalię wywieziono do USA. Tu trafiły do odrodzonego w Nowym Jorku w 1943 r. Instytutu Piłsudskiego. Na kolekcję składają się tysiące dokumentów: ewidencja imienna powstańców z uwzględnieniem podziału na poszczególne bataliony i kompanie, spisy ewidencyjne oficerów i podoficerów, lekarzy, sanitariuszy, telefonistek, urzędniczek oraz raporty, rozkazy i mapy. Zachowały się także listy i księgi chorych, rannych i zabitych. Instytut Piłsudskiego w Ameryce i Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych w Polsce podjęły się w latach 2002-2008 konserwacji zbiorów, mikrofilmowania i digitalizacji. Obecnie część materiałów jest dostępna online.
III Powstanie Śląskie
W nocy z 2 na 3 maja 1921 roku Polacy mieszkający na Śląsku, pod wodzą Wojciecha Korfantego po raz trzeci chwycili za broń, gdyż nie chcieli pogodzić się z niesprawiedliwym podziałem Śląska po przeprowadzonym 20 marca 1921 roku plebiscycie. Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, najpoważniejsze walki miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska: 29 proc. terenu i 46 proc. ludności, miasta przemysłowe: Katowice, Świętochłowice, Pszczyna oraz 53 kopalnie i 9 stalowni zostały przyznane Polsce.
Pamiętajmy o uczestnikach Powstań Śląskich!